De jury van de BNG Bank Literatuurprijs heeft gelijk: 2014 was literair gezien een mager jaar. “Te weinig durf, te povere stilistische en compositorische middelen, geen urgentie, zozeer dat de vraag opkomt: waren deze boeken wel uitgegeven als de auteur niet jong en niet onweerstaanbaar aantrekkelijk was geweest?” Wat de tijdelijke online afwezigheid van drie lelijke mannen al niet betekent voor de staat van het Nederlandstalige literaire landschap. Over onze geruisloze retraite is echter reeds genoeg geschreven (helaas uitsluitend door onszelf), dus laat mij voor nu volstaan met hardop uitgesproken hoop op meer urgentie, durf, fijnere stilistische en compositorische middelen, én meer sexy schrijvers.

Toch is dit jonge jaar wat dat betreft niet al te best begonnen. Gisteren verscheen namelijk nieuw werk van Mario Draghi, en laten we er niet omheen draaien: het was om te huilen. Op het feit dat Mario bepaald geen natuurlijke schoonheid is, mogen we hem uiteraard niet afrekenen, maar hij lijkt geen enkele moeite gedaan te hebben om zijn esthetische tekorten met technisch literair vernuft te compenseren. Hoewel het onderwerp van zijn gisteren geheel online verschenen werk, de Europese economie, weliswaar ‘urgent’ is en vraagt om ‘durf’ en ‘stilistische middelen’, komt Draghi feitelijk niet verder dan een nogal lelijke opsomming van vaktermen. De toon is kil en berekenend en geeft ons nauwelijks inzicht in het gevoelsleven van de personages. Nergens kiest Draghi voor de diepte en nergens kiest hij bij die ondiepte fraaie woorden of pakkende metaforen.

Nee, in plaats daarvan biedt de auteur ons vooral kwantiteit zonder substantie. Het idee dat de simpele macht van het getal een goed resultaat garandeert, is met Draghi’s laatste werk duidelijk ontkracht. Bij Draghi is de vraag gerechtvaardigd of zijn werk wel uitgegeven zou zijn als hij niet de baas van de Europese Centrale Bank was geweest. Ik denk dat het antwoord daarop ‘nee’ moet zijn. Wellicht dat hij bij zijn eigen bank ooit nog eens een prijs in de wacht weet te slepen, maar ik vermoed dat de BNG Bank Literatuurprijs 2016 niet voor Mario Draghi bestemd is.

Binnenste buiten wassen en strijken. Zo staat op mijn sjaal.

Hoewel deze woorden nu via het internet tot u komen (tenzij u die ene obscure drukkerij heeft gevonden die onze werken, tegen beter weten en het politiek-sociale klimaat in, toch drukt en verspreidt onder gevallen Oost-Duitse intellectuelen – in welk geval: hulde!), ben ik bepaald geen dikke vrienden met elektronica. Ik beschouw de elektronica zo ongeveer als Facebook: je zou er eigenlijk prima zonder kunnen, maar soms is het gewoon handig. Leuk is het echter zelden, en zie daar de analogie met Facebook.

Nu klinkt het wellicht alsof ik afwijzend sta tegenover de elektronica, maar dat is absoluut onwaar. Ik ben omringd door elektronica en gebruik het ook regelmatig. Toch heb ik er geen fascinatie voor. Dat is ergens een beetje vreemd, want hoe anders is dat met die andere vorm van techniek: de mechanica. Mechanica is (in dit geval) de techniek van de olie- en luchtdruk, van de zuigers en cilinders, van warmtespiralen, nokkenassen en kogellagers, van frezen en boren en van boutjes en moertjes. Ik ben mateloos onder de indruk van grote machines die zuchtend en sissend enorme krachten ontwikkelen en, bijvoorbeeld, drijvende klompen staal in beweging kunnen zetten, een tunnel onder een fucking zee boren of stukken boom aan gort kunnen malen. Dus ja: Discovery Channel begrijpt mij. Ik wil zwetende motoren en ratelende kettingen zien. Ik wil begrijpen hoe je met zwaar materieel goud delft in de blubber. En ik wil graag aanschouwen hoe alle onderdelen, van klein tot groot, hun eigen en essentiële functie vervullen en in de ronkende machine tot een prachtige harmonie van olie, metaal en gecontroleerde explosies worden.

Vergeleken met al dit moois is de elektronica dood. Uiteraard, je kunt er prachtige dingen mee doen en maken, dat bewijst elk denkbaar besturingssysteem van elke mogelijke ontwikkelaar. Maar het blijft klinisch en afstandelijk. Een druk op een touchscreen is gevoelloos; er lijkt geen fysieke verbinding te bestaan tussen jou en dat-wat-zich-achter-glas-bevindt. Met mechanische apparaten daarentegen kun je een band opbouwen. Ik voel een soort connectie met mijn koffiemolen, met een door mij veelgebruikte auto en met mijn fiets. Een onderhoudsbeurt aan mijn fiets onderneem ik dan ook met oprechte zorgzaamheid, koffie maal ik met zachte hand en een wandeling op een autosloop is een emotionele achtbaan. En dat heb ik gewoon niet met mijn telefoon, laptop of ov-chipkaart.

Natuurlijk, dit is niet nieuw. Ik probeer hier slechts stuntelig een gevoel uit te drukken dat al eerder uitvoerig en innemend werd beschreven. Dus bij deze een tip voor gelijkgezinden: Zen en de kunst van het motoronderhoud.

Oja. Je hond laten kakken op de stoep omdat het in het grasveldje ernaast niet mag.

Onlangs stond ik in het hart van Amsterdam op de tram te wachten. Ik was namelijk op weg naar Thomas, om daar naar zijn nieuwe tosti-recept te kijken. Met een ruw idee van waar ik heen moest, wachtte ik geduldig tot de juiste tram kwam voorrijden. Bij de halte stond ogenschijnlijk ter informatie een bord dat de actuele vertrektijden van de verschillende trams aangaf. Aangezien ik al iets langer stond te wachten, deed ik een beroep op het informatiebord om te zien wanneer mijn tram zou arriveren. En al gauw werd mij duidelijk dat het bord zuiver en alleen vermaak is. Want, zo zag ik, het bord wisselde elke 30 seconden en gaf op z’n best een schets van welke tramlijnen er überhaupt rijden in heel Amsterdam. Geen van de trams die voor mijn neus verscheen was daarvoor al aangekondigd op het bord. En toen ging het mij dagen dat dit bord er alleen maar staat om de aandacht van het wachten af te leiden.

Tot enkele jaren geleden hanteerde men op station Utrecht Centraal ook zo’n tactiek. Daar hing een gigantisch bord dat eveneens als een valklok de actuele vertrektijden aangaf. Hoewel enige functionaliteit dit bord niet ontzegd kon worden, was het voornaamste doel mensen zolang te boeien en in spanning te laten wachten, dat er uiteindelijk geen seconde meer te verliezen was en men als een waanzinnige hollend naar de trein moest.

Een prima manier dus om mensen het gevoel te geven dat ze nauwelijks hoeven te wachten op de trein. Dat vond ook het GVB, alleen gaven zij er nog een surrealistische draai aan: letterlijk niets wat op het bord verschijnt, correspondeert met de werkelijkheid. Dat heb je normaal gesproken niet in de gaten, maar als je substantieel langer bij de halte vertoeft, valt opeens het kwartje. Schrijnend waren de hoopvolle blikken die medewachtenden, tegen beter weten in, op het bord wierpen. Elke 30 seconden werd de ene willekeurige term vervangen door de andere, en geen ervan was toevallig juist. De ironie van het woord ‘informatiebord’.

Het recept zag er overigens goed uit. Ik ben benieuwd hoe het zou smaken.