To be and not to be

Hipster zijn is ‘in’. Althans, zo heeft de redactie begrepen van mensen die daar wel verstand van hebben. Wij hebben ons laten vertellen dat hipsters alternatieve jongeren zijn, die buiten de gebaande wegen willen denken, onafhankelijk zijn en een afkeer hebben van de huidige cultuur. Ze willen daarmee in zekere zin buiten de maatschappij en cultuur blijven staan, als vrije, ongedefinieerde individuen. Prima, maar al snel bleek dat het concept hipster een logisch probleem met zich meezeult: het is een paradox.

Hoe zit dat? Hipsters laten zich erop voorstaan niet binnen de heersende cultuur te vallen. Dat is een problematische claim. Dat wordt duidelijk wanneer we iemand als hipster benoemen. Want op het moment dat we iemand een hipster noemen, hebben we die persoon geduid vanuit onze hedendaagse cultuur, waar de hipster nu juist buiten wil blijven staan. Daarmee wordt de hipster geïncorporeerd in de cultuur. Hipster wordt een gangbaar cultureel concept. Met andere woorden: iemand een hipster noemen, is diegene van zijn hipsterdom ontdoen. En het gaat verder dan dat: ook als je jezelf als hipster beschouwt, ben je per definitie geen hipster meer. Je kunt jezelf immers alleen als alternatief en onafhankelijk beschouwen door jezelf via het gangbare culturele denkkader te bezien. Maar door het gebruik van dit kader, onderschrijf je impliciet de juistheid ervan. De vreemde situatie doet zich nu dan ook voor dat wanneer je hipster bent, je het niet bent. Een welingelichte bron illustreerde dit treffend: een UFO (Unidentified Flying Object) is geen UFO meer wanneer je het als zodanig benoemd. Door de benoeming is het object niet langer ongedefinieerd, maar geduid. Hetzelfde geldt hier voor hipsters: iets als alternatief en onafhankelijk beschouwen, is reeds inkapseling in de cultuur.

Wonderlijk, niet? De conclusie moet dan ook luiden dat je alleen hipster kan zijn, als je jezelf niet als zodanig beschouwd, en anderen dat evenmin doen. Daarmee kan de hele redactie dus hipster zijn, zonder dat we het weten. Maar nu dus niet meer. Een tweede fundamenteel bezwaar tegen het hipsterdom, is het feit dat het momenteel ‘in’ is. Het probleem zit hier in het ‘in zijn’: wat ‘in’ is, is namelijk cultureel bepaald. Daarmee wordt de gehele hipsterheid wederom onderdeel van de gangbare cultuur. Dat laat ons één geruststellende conclusie: de hele groep tegenwoordige hipsters is het in elk geval niet.